نقاشی ، حضرت موسی را در حال نمایان
کردن لوحه های تورات نشان میدهد
نقاشی ، صحنه ئی از تورات که باز شدن دریا بر
روی یهودیان را توسط معجزه خداوند نشان میدهد
بیالیک ، بن عمی ، شالم علیخم ، ابرامویچ ، نویسندگان
و شاعران سالهای قبل از استقلال اسرائیل
نمایشنامه نویس و نویسنده داوید پینسکی و یهوشوع
شلومو بلومگارتن داستان نویس ییدیش ۱۸۷۲ - ۱۹۲۷
آرمیتا طلایی ، روزنامه نگار - بی بی سی
تهیه و تنظیم : داوید ۱۱/ ۱۱ /۲۰۰۷
ادبیـات اسرائیل؛ پلی میان تورات و زندگی
ادبیات اسرائیل وابستگی خود را به دین، تاریخ و قوم یهود حفظ کرده است
از همان زمانی که آیات تورات بر زبان قوم بنی اسرائیل جاری شد و بخش های "شعرمانند" آن سینه به سینه منتقل شد تاکنون، ادبیات اسرائیل وابستگی خود را به دین، تاریخ و قوم یهود حفظ کرده است.
این ارتباط چنان تنگاتنگ است که در ادبیات مدرن اسرائیل به زبان عبری نیز سنت وفاداری به گذشته کاملاً احساس می شود.
اسرائیل خود را متصل به یک تمدن باستانی و قدیمی می داند و دقیقا به همین جهت تلاش می کند تا حتی در عرصه ادبیات، ارتباط حال را با گذشته حفظ و تحکیم کند پس از وقوع جنگ جهانی دومو و واقعه هالوکاست و نهایتأ تاسیس کشور اسرائیلدر سال ۱۹۴۸ میلادی شمار زیادی از یهودیان مناطق مختلف جهان به اسرائیل مهاجرت کردند.
هر دوره جدید و هر گروه مهاجر جدید، چالش های فرهنگی جدیدی را در اسرائیل به نمایش گذاشته و روابط اجتماعی پیچیده ای را بر آن حاکم کرده است.
همین مسأله توانسته به منبع الهام بخشی برای نویسندگان و شاعران اسرائیل تبدیل شود.
این در حالی است که شعر و نثر اسرائیل از ایماژها و تلمیح های تورات و سایر متون مقدس یهودیان (مثل میشنا، تلمود، و کبالا) و نیز تاریخ آوارگی قوم یهود بهره فراوانی می گیرد.
احیا هویت یهود
در قرن های گذشته، زبان عبری دیگر در زبان گفتاری به کارنمی رفت و یهودیان نیز آن را به عنوان زبان مقدس در آیین عبادت، و نیز در ادبیات و فلسفه به کار می بردند. اما در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی، از زبان عبری به عنوان یک ابزار فرهنگی برای جنبش احیا هویت یهود استفاده شد و به تدریج نهادهای یهودی در سراسر جهان به استفاده از آن روی آوردند.
به همین جهت بود که ادبیات و مطبوعات به زبان عبری نیز راه گسترش را در پیش گرفتند و به تدریج استفاده از آن دوباره مرسوم شد. این گسترش کاملاً قابل توجه است حدود هشت هزار کلمه بوداما امروزه بیش از ۱۲۰ هزار لغت عبری در ادبیات و مطبوعاتبه این زبان مورداستفاده قرار میگیرد .
نثر مدرن در اسرائیل به زبان عبری نیز ابتدا توسط مهاجرانی پایه گذاری شد که از کشورهای اروپای شرقی به اسرائیل آمده بودند. رسیدن به "ارض موعود" و آباد کردن آن از جمله مضامین اصلی در ادبیات آنها به شمار می آمد.
یوسف حیم برنر، و شموئل یوسف اگنون از نویسندگانی بودند که نقش اصلی را در احیا ادبیات عبری در قرن بیستم به عهده داشتند.
آموس اوز از نویسندگان سر
شناس معاصر اسرائیل است
مضامینی مانند چگونگی زندگی یهودیان در اسرائیل و رسیدن به هویت خود در آن سرزمین در آثار "برنر" مورد توجه قرار داشت. اما اگنون" ازمدلهای مدرن " عبری در آثار خود بهره گرفت. او مضامینی چون نابودی سنتها، از دست رفتن ایمان و هویت را در نوشته های خود مطرح می کرد و به داشتن یا نداشتن ایمان می پرداخت. جنگ و واقعه هولوکاست کاملاً آثار او را تحت تاثیر قرار داده بود و به همین جهت، او به واقعیت، شکلی تراژیک می داد .
رویکرد جهانی
.
اگنون در سال ۱۹۶۶ میلادی جایزه نوبل ادبیات را مشترکأدریافت کردو این اولین مدلی بود که نصیب یک اسرائيلی میشد .اکثر نویسندگان اسرائیلی در اواخر دهه ۱۹۴۰ و نیز در دهه ۱۹۵۰ میلادی که معمولأ از انها بعنوان » نسل استقلال طلبان «یاد میشود - در آثار خود ذهنیت و پیش زمینه فرهنگی متفاوتی با گذشته را مطرح کردند؛ زیرا زبان مادری شان عبری بود و زندگی در "ارض موعود" را نیز تجربه کرده بودند.
در دهه ۱۹۶۰ میلادی ، نویسندگانی ظهور کردند که از الگوهای صرفاً ایدئولوژیک گذشته فاصله گرفته بودند و دنیای فردی را مورد توجه قرار می دادند.
در دو دهه بعد، روش های روایی متفاوتی با گذشته وسبکها و مکاتبی مانند مثل رئالیسم، روانکاوی و سمبولیسم در آثار نویسندگان اسرائیلی پدیدار شد و البته در بسیاری از آنها، تردید نسبت به مواضع سیاسی اسرائیل نیز مطرح بود.
در دهه های۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ میلادی فعالیت ادبی در اسرائیل رشد زیادی داشت و شمار کتاب های منتشر شده برخی نویسندگان اسرائیلی در این زمینه نیز افزایش یافت. مثل آموس اوز، آهارون اپلفیلد، و دیوید گراسمن در جهان کاملاً شناخته شدند.
از آنجا که به تدریج بحث در خصوص هولوکاست نیز وارد مرحله جدیدی شده بود، تلاشها برای ذکر مضامین مرتبط با آن در ادبیات اسرائیل هم افزایش یافت.
از دیگر مضامینی که در ادبیات سالهای اخیر اسرائیل مطرح بوده، می توان به یهودیان ارتدوکس افراطی، پارادوکس زندگی در اورشلیم، جایگاه مهاجران عرب در اسرائیل و احتمال تشدید احساسات بنیادگرایانه در میان یهودیان اشاره کرد.
نویسندگان زن هم در اسرائیل در سالهای اخیر خود را پررنگتر از گذشته نشان داده اند. علاوه بر مضامین مشابه با آثار نویسندگان مرد اسرائیلی ، زنان نویسنده این کشور به جایگاه زن در سنت یهود و جامعه امروز هم توجه خاصی نشان داده اند.
فردگرایی
در همین حال، نسل دیگری از نویسندگان جدید اسرائیلی هم به انتشار آثار خود مشغولند که رویکرد جهانی تری نسبت به نویسنگان قدیم دارند. رویکرد آنها غیرمتعارف، سوررئال و بیگانه با آثار قبلی است.
ادبیات در اسرائیل
تنها جایی که می توان شکاف گذشته و حال را در ادبیات اسرائیل دید، نسل جدید نویسندگان و شاعران آن است؛ که سنت شکنی را هم در شکل و هم در مضمون، بیشتر می پسندند
البته آثار ادبی اسرائیل منحصر به آثار زبان عبری نیست. نویسندگان اسرائیلی به انگلیسی، عربی و فرانسه هم آثار شعر و نثر خود را منتشر کرده اند و در عین حال، سکونت شمار زیادی از یهودیان روس تبار در اسرائیل باعث شده آثاری نیز به زبان روسی به نگارش درآید.
شعر در اسرائیل اما سرگذشتی متفاوت با نثر داشته است. از زمان نزول تورات تاکنون، شعر به زبان عبری حیات خود را به طور مستمر حفظ کرده است. مضامین دینی و قومی در گذشته، در شعر امروز اسرائیل نیز دیده می شود.
امروزه شاعران اسرائیل را می توان "چند نسلی" خواند. شاعران سنتی اسرائیل به همان روال قبلی شعر می گویند اما شعر نسل جدید اسرائیل متأثر از فردگرایی و پیچیدگی های زندگی است. اشعار آنها کوتاه و بدون قافیه اند؛ یعنی همان مقتضای زندگی امروز.
به هر صورت، ادبیات اسرائیل با تورات آغاز شد و ظاهراً هم مضامین مذهبی، تاریخی، و قومی در این ادبیات همچنان آشکار خواهد بود. تنها جایی که می توان شکاف گذشته و حال را در ادبیات اسرائیل دید، نسل جدید نویسندگان و شاعران آن است؛ که سنت شکنی را هم در شکل و هم در مضمون، بیشتر می پسندند.
امروزه ادبیات اسرائیل جایی میان تورات و مقتضای زندگی امروز قرار گرفته است.
ویدیوی زیر صحنه هائی از فیلم ده فرمان را نشان میدهد
No comments:
Post a Comment