نمایشگاه بین ‌المللی کتاب تهران در سایه ممیزی کتاب، نویسندگان، مترجمان و ناشران . هرندی وزیر ارشاد :ممیزی، حکمی در قانون اساسی است. اما دروغ میگوید!.

برگرفته از بی بی سی فارسی
۲۸ اپریل








ممیزی کتاب و بیست ‌و یکمین نمایشگاه کتاب تهران

چهارم/ می / ۲۰۰۸
تهیه و تنظیم
داویــــــــــــــد








سعید کمالی دهقان
روزنامه نگار در تهران
 
 
نعمت احمدی : اصولا ممیزی کاری خلاف است و این که به مدت یک سال یا بیشتر کتابی را معطل کنند، عذر بدتر از گناه ست و می ‌توان درباره ‌اش به دیوان عدالت اداری شکایت کرد! ."
بیست ‌ و یکمین نمایشگاه بین ‌المللی کتاب تهران در شرایطی در محل مصلی تهران شروع به کار کرده است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاکید بر ممیزی کتاب، نویسندگان، مترجمان و ناشران جدی ادبیات کشور را در بحران کاری و روحی قرار داده است.

محمدحسین صفار هرندی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز روز دوشنبه ( ۲۸ آوریل ) در نشست خبری ویژه نمایشگاه با دفاع از سیاست ‌های وزارت ‌ فرهنگ و ارشاد در قبال ممیزی کتاب ، آن را "حکمی در قانون اساسی" دانست ‌ .

این درحالیست که به اعتقاد بسیاری از حقوقدانان کشور ممیزی کتاب امری خلاف قانون اساسی ‌ است.

محمد شریف، حقوقدان و استاد دانشگاه علامه طباطبایی و عضو کانون مدافعان حقوق بشر در همین باره ‌ گفت : ممیزی کتاب امری خلاف در قانون اساسی است ، اگر نویسنده، مطلبی مجرمانه منتشر کند، به اتهام جرمی که می ‌تواند موضوع آن نوشته باشد تحت پیگرد قانونی قرار خواهد گرفت، اما در شرایط حاضر در کشور ما به لحاظ احتمال ارتکاب جرم جلوی حقی گرفته می ‌شود که نه تنها در قانون اساسی کشور به آن اشاره شده بلکه درمعاهداتی درج شده که کشور ما به آن معاهدات پیوسته و در برابرش تعهد بین ‌المللی دارد

آقای شریف در ادامه با استناد به اصل بیست و پنجم قانون اساسی توضیح می ‌دهد: " این اصل سانسور را ممنوع قلمداد کرده است و جمله ذیل آن که می ‌گوید 'مگر به حکم قانون'، صرفا ناظر بر سایر مصادیق مندرج در این اصل است و به هیچ وجه به این معنا نیست که به حکم قانون می ‌توان سانسور کرد."







 در قانون اساسی ایران آمده که کلیه قوانین و آئین نامه ‌ها در صورتی قابل اجرا هستند که در روزنامه رسمی منتشر شوند و مردم از آنها مطلع شوند ولی زمانی که من برای دریافت آئین نامه به وزارتخانه مراجعه کردم با این پاسخ که این آئین نامه محرمانه است و نمی ‌توان آن را در دسترس عموم قرار داد، مواجه شدم."
روجا لطفی نژاد

نعمت احمدی، وکیل دادگستری نیز درباره ‌ غیرقانونی بودن ممیزی کتاب گفت: "ممیزی کتاب خلاف قانون است، ممیز کیست و نظر او را چگونه می ‌توان صائب دانست ؟ تنها دادگاه است که می ‌تواند طی تشریفات حقوقی مانع انتشار کتابی بشود وگرنه این که یک مجموعه در وزارت ارشاد یا هرجای دیگری با تفسیر به رأی خود مانع از انتشار کتابی بشوند قانونی نیست. قانون تعریف خود را دارد یعنی طرح یا لایحه ‌ای از مجاری قانونی درمجلس تصویب و به تأئید شورای نگهبان برسد."













آقای شریف که عضو کانون نویسندگان ایران است، همچنین درباره ‌ مغایرت ممیزی کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با معاهدات بین ‌المللی که ایران به آنها پیوسته، می ‌گوید: "یکی از این معاهدات، اعلامیه جهانی حقوق بشر است. اعلامیه جهانی حقوق بشر از مصادیق عرفهای بین ‌المللی است و عرف ‌های بین ‌المللی برای تمامی کشورها لازم ‌ الاجرا است."

او می افزاید: "ماده ‌ نوزدهم اعلامیه جهانی حقوق بشر متکی بر یک اصل بنیادین ‌ به نام جریان آزاد اطلاعات است . جریان آزاد اطلاعات یک اصل شناخته و بین المللی است و سلب این حقوق از بشر به معنای انکار بشر بودن این مصلوب ‌الحق است. در ماده نوزده اعلامیه گفته شده است که هر کس حق آزادی عقیده و بیان دارد و این حق شامل آن است که از داشتن عقاید خود بیم و اضطرابی نداشته باشد و در کسب اطلاعات و افکار و در انتشار آن به تمام وسایل و بدون ملاحظات مرزی آزاد باشد."

وی همچنین میثاق حقوق مدنی و سیاسی را دیگر معاهده ‌ای می ‌داند که دولت را از ممیزی کتاب منع کرده است و با استناد به بند دوم ماده نوزده ، توضیح می ‌دهد: "کشور ما در سال ۱۳۵۴ به این معاهده پیوسته است. بنابراین بخشی از نظام حقوقی ملی ما لازم ‌الاجرا است. بند دوم ماده ‌ نوزده تقریبا تکرار ماده ‌ نوزده اعلامیه ‌ جهانی حقوق بشر است که مقرر کرده هر کس حق آزادی بیان دارد و این حق شامل آزادی تفحص، تحصیل و اشاعه ‌ اطلاعات و افکار از هر قبیل بدون توجه به سرحدات، خواه شفاها یا به صورت یا چاپ یا به صورت هنری یا به هر وسیله به نوشته انتخاب خود است شمرده می ‌شود . بنابراین تعهد ما، تعهد حکومت و فقط بر اساس دستگاه ‌های حکومت در پرهیز از سانسور قانون اساسی ما نیست. دولت بر اساس تعهدات بین ‌المللی ما هم اقتضای پرهیز از سانسور را دارد و هر اقدامی که تحت هر عنوان مجهول دیگری غیر از سانسور صورت بگیرد که مانع جریان آزاد اطلاعات بشود، غیر قانونی است."

محمد شریف: ممیزی کتاب امری خلاف قانون اساسی است

ممیزی کتاب در ایران رسما پس از مصوبه ‌ شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۶۷ شروع شد. ممیزی کتاب بعدا در دوران ریاست جمهوری آقای خاتمی با ارجاع نامه ‌ اعتراض اتحادیه ‌ ناشران به هیئت پیگیری بر قانون اساسی، امری خلاف قانون اساسی شناخته شد اما از ان به بعد کماکان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی براین امر اصرار دارد.

اقای شریف با اشاره به هیئت پیگیری بر قانون اساسی می ‌گوید: "یکی از اولین کارهایی که آقای احمدی ‌نژاد کردند انحلال این هیئت بود، هیئتی که متشکل از یکسری حقوقدان مستقل و خوشنام بود. اما چون اصل ۱۳ قانون اساسی پا برجاست و رئیس جمهور مسئول اجرای قانون است به موجب این اصل باید از ایشان مطالبه کرد که به تکلیف خود عمل کند."

یکی دیگر از اقدامات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که بر غیرقانونی بودن ممیزی کتاب صحه می ‌گذارد، خودداری کردن این سازمان از در دسترس قرار دادن آیین ‌نامه ‌داخلی آن است.



نیک اهنگ کوثر .


روجا لطفی ‌نژاد، دانشجوی فوق ‌ لیسانس رشته حقوق بشر دانشگاه علامه طباطبایی، که برای پایان ‌نامه ‌ مرتبط با ممیزی کتاب خود نیاز به آیین ‌نامه ‌داخلی وزارت ارشاد داشته، با نامه‌ رسمی معرفی دانشگاه به این وزارت خانه مراجعه کرده است و می ‌گوید: "در قانون اساسی ایران آمده که کلیه قوانین آئین نامه ‌ها در صورتی قابل اجرا هستند که در روزنامه رسمی منتشر شوند و مردم از آنها مطلع شوند ولی زمانی که من برای دریافت آئین نامه به وزارتخانه مراجعه کردم با این پاسخ که این آئین نامه محرمانه است و نمی ‌توان آنرا در دسترس عموم قرار داد، مواجه شدم."

با این همه، آقاس شریف درباره ‌ چگونگی امکان شکایت ناشران و نویسندگان از عملکرد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می ‌گوید: "در حال حاضر قانون حفظ حقوق شهروندی و آیین ‌نامه اجرایی این قانون چنین امکانی را فراهم می ‌آورد. ماده پانزده این قانون یک هیئتی را معین کرده است که این هیئت مرجع استماع شکایت و محدود نمودن حقوق بنیادین بشر و من ‌جمله حقوق شهروندی است و می ‌توان به آن مراجعه کرد. همچنین دیوان عدالت اداری هم مرجع قضایی ‌است که از اقدامات خلاف قانون دستگاه ‌های دولتی می ‌توان به آن شکایت کرد."

نعمت احمدی نیز درباره شکایت کردن از وزارت ارشاد بخاطر طول دادن در بررسی کتابها می ‌گوید:" اصولا ممیزی به مدت یک سال یا بیشتر کاری خلاف است و این که کتابی را معطل کنند، عذر بدتر از گناه است و می ‌توان درباره ‌اش به دیوان عدالت اداری شکایت کرد."

تجربه نیز نشان داده که ناشران یا نویسندگانی که در این امر از وزارت ‌خانه شکایت کرده ‌اند، به حق قانونی خود دست یافته ‌اند.



نمایشگاه کتاب بدون حضور رئیس جمهور افتتاح شد
 
الیاس احمدی
روزنامه نگار
 
 

درهای نمایشگاه روز پنجشنبه گشوده شد - عکس از خبرگزاری فارس

مراسم گشایش نمایشگاه بین المللی کتاب تهران که قرار بود با حضور محمود احمدی نژاد رییس جمهور ایران برگزار شود، در غیبت او با حضور پرویز داوودی ، معاون اول رییس جمهور و محمد حسین صفارهرندی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران چهارشنبه شب در محل مصلی تهران برگزار شد و از امروز پنج شنبه درهای نمایشگاه به روی مردم باز شد.

صبح پنج شنبه نمایشگاه خیلی خلوت بود، اما رفته رفته با نزدیک شدن غروب نمایشگاه شلوغ تر شد و شلوغی نمایشگاه برای بازدید کنندگانی که با ماشین شخصی به نمایشگاه آمده بودند ، مشکلاتی ایجاد می کرد ، چون پارکینگ های نمایشگاه تقریبا از ساعت ۴ بعد از ظهر جا نداشت و ورود و خروج وسایل نقلیه به نمایشگاه با کندی صورت می گرفت.

نمایشگاه نسبتا شلوغ بود ، ولی نه به اندازه شلوغی روزهای تعطیل نمایشگاه های دوره قبل، که در روز اول نمایشگاه طبیعی بود و ناشران امیدوارند در روزهای آینده به تعداد بازدید کنندگان افزوده شود.

در سالن اصلی نمایشگاه که شبستان نام دارد و مکان اصلی اقامه نماز است و وسعت زیادی دارد، با این که مردم رفت و آمد می کردند و جلوی بعضی غرفه ها نیز شلوغ بود و بازدید کنندگان تجمع کرده بودند، اما بیشتر جلوی غرفه هایی تجمع کرده بودند که کتاب های عامه پسند عرضه می کردند، مثل آموزش آشپزی و مسائل زناشویی و از این قبیل.

در نمایشگاه افزایش غرفه های ناشران کتاب های مذهبی و افزایش کتاب های مذهبی چشمگیر بود و این نتیجه سیاست هایی است که وزارت ارشاد در دوره جدید در پیش گرفته است و چندین بار نیز آن را اعلام کرده است. به خصوص در ورودی شبستان که بهترین مکان از نظر میزان استقبال و فروش است، تجمع ناشران کتاب های مذهبی چشمگیر بود، هر چند که برگزار کنندگان نمایشگاه می گفتند که تقسیم بندی ناشران بر اساس حروف الفبا است.

صبح پنج شنبه نمایشگاه خیلی خلوت بود، اما رفته رفته با نزدیک شدن غروب نمایشگاه شلوغ تر شد

نکته دیگری که به چشم می آمد، حضور پربار ناشران دولتی در نمایشگاه بود. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که در دولت قبلی تصدی گری سیاست کاهش را در پیش گرفته بود، در این دوره با تاسیس نهادی تازه در زمینه نشر با نام "تکا" اقدام به انتشار ۱۰۰ عنوان کتاب شعر و داستان کرده است . این ۱۰۰ عنوان کتاب با جلد سخت و نفیس چاپ شده است.

همان قدر که افزایش ناشران و کتاب های مذهبی و فعالیت های دولت در نشر چشمگیر بود، کاهش کتاب های روشنفکری نیز چشمگیر بود و اغلب ناشران مهم و جدی از اجازه ندادن به کتاب هایشان گله مند بودند و کاهش کتاب را نتیجه سخت گیری ها در ممیزی می دانستند، با این حال در میان آثار ناشران کتاب های جدی و مهمی به چشم می خورد که به برخی از آن ها در این گزارش و گزارش های آتی اشاره خواهد شد.

نشر نو مجموعه ای با عنوان "رمان های کلاسیک خارجی" در نمایشگاه ارائه کرده است که "ژاک قضا و قدری و اربابش" ، نوشته " دنی دیدرو " با ترجمه مینو مشیری یکی از کتاب های این مجموعه است،.

انتشارات توس که در زمینه انتشار کتاب های تاریخی، ادبیات و ایران شناسی فعالیت بیش تری دارد، امسال با ارائه اولین کتاب از مجموعه چند جلدی یاداشت های تقی زاده و هم چنین اولین کتاب از مجموعه آثار فیروز شیروانلو در نمایشگاه حضور دارد. فیروز شیروانلو بانی انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، کتاب هایش نخسیتن بار است که پس از انقلاب چاپ می شود.

و اما در مجموعه آثار منتشر شده پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی نیز می توان به کتاب هایی مهم بر خورد . "مدرن یا امروزی شدن فرهنگ ایران" نوشته نعمت الله فاضلی" ، "فرهنگ سیاسی در ایران" "نوشته محمود سریع القلم" و "اخلاق و اقتصاد " نوشته "افشین خاکباز" از جمله این کتاب ها هستند.

نشر چشمه نیز که چند سالی بود کارش را در زمینه رمان و مجموعه داستان های نسل جدید نویسندگان توسعه داده بود، در این دوره از نمایشگاه مجموعه ای تازه از کتاب های فلسفی ارائه کرده است. این ناشر هم چنین کارهای تازه ای از نویسندگان نسل جدید ایران را منتشر و در نمایشگاه عرضه کرده است. "فرهنگ داستان نویسان" نیز کتابی است از حسن میرعابدینی که این ناشر منتشر و در نمایشگاه عرضه کرده است.

نشر کارنامه هم که ناشر آثار محمد علی موحد است ، امسال کار تازه ای از او عرضه کرده است با نام »» قصه قصه ها «« که در باره ماجراهای شمس و مولوی است .