پسخ ۵۷۶۸ عبری، عید ازادی و بهار یهودیان بر همه ازادگان و ازادی خواهان و ازادی اورندگان به بشریت مبارک باد !. ( ۲ )

تحقیق و نوشته
داویــــد فاخـــری













نقاشی تخیلی یک نقاش مسلمان ( ترکیه ؟! ) بنام »» حیدر حاتمی «« از حضور
حضرت ( موسی ) مشه بن عمرام در بارگاه فرعون و نمایش معجزه مارها به او !.


پسخ بزبان عبری که زبان تورات است به معنی عبور کردن ، رد داده شدن و ترحم کردن امده است ! و در نتیجه بخاطر رویدادهائی که در ان زمان ( ۵۷۶۸ سال قبل ) اتفاق افتاده که مستقیمأ با معجزات خداوند همراه بوده و در این میان کلمه پسخ نیز با معانیئی که از ان در بالا ذکر گردید نقش موثری در امر نجات یهودیانی که در مصر و به زنجیرهای بردگی و ظلم و ستم فرعون ان زمان مصر »» رامسس «« گرفتار امده بودند ایفا نموده است ، لذا نام این عید از جانب بزرگان قوم در هزاران سال پیش پسخ گذارده شده که تا کنون هم در سراسر جهان بهمین نام خوانده میشود !.
نامهای گوناگونی است که دیگران با انان این عید را میشناسند ! مانند »» عید فطیر «« که در بین هموطنان غیر ایرانی بیشتر معروفیت دارد و یا کلمه ( پس اوور PASS OVER بزبان انگلیسی) که در بین اروپائیان شهرت دارد اما از جانب بزرگان قوم برای ما یهودیان بعنوان سمبلی که نشان دهنده این عید و ضمیمه های ان است ( پسخ ) در نظر گرفته شده است !.

بطور خلاصه انکه :



یافتن و از اب گرفتن مشه بن عمرام از رودخانه توسط خواهر فرعون ، اثر »» ‌جیووانی باتیستا »» تیه پولو .


حضرت موسی به امر خداوند با برادر خود حضرت هارون به بارگاه فرعون مصر باز میگردد ، مکانی که در ان با تدبیر مادر و خواهرش که برای نجات جان او از تیغ دژخیمان فرعون که دستور داشتند تا تمام پسر زادگان یهودی و در میان انان او را هم بقتل برسانند در صندوقی گذارده شد و در رود نیل رها گردید و انگاه بطریقی در بارگاه راه یافت و بعنوان شاهزاده ئي در ان پرورش یافت!. او اکنون دو باره به همان محل باز گردانده شده بود تا بفرمان خداوند برای ازاد نمودن برادران و خواهران در بندش که روزی بخاطر انکه مصریان جان و فرهنگ و تمدن خود را مدیون لطف پدر انان حضرت یوسف میدانستند شهروندان محترم انجا به حساب می امدند ! ولی با تغییراتی که بمرور زمان در سیستمهای حکومتی انجا پدیدار شد اکنون ۲۲۰ سال بود که توسط فرعون امروز و اسلافش به بردگی و بیگاری کشیده شده بودند و از انان همچون اسرای جنگی به منظور توسعه کاخهای ظلم و بیدادشان بر روی اجساد له شده انان که پیدا و نهان در کاه گلها و اجرها و خشتها و سنگها و ماسه ها و شنها به وفور یافت میشدند استفاده میکردند ، استینها را بالا بزند و قوم یکتا پرست خدا را ازاد نماید و برای همیشه رسمی در تاریخ انسانها نهد که دیگر »» هیچ انسانی را انسانی دیگر اقا و سرور نباشد «« !.


تابلو »» پسخ یهودیان ««
کلیشه اصلی از قرن ۱۵ میلادی که توسط هنرمندان مدرسه هنری »» وان ایک «« پیرایه شده است .

اجرای مراسم :

کتابچه ایست بنام رویدادهای پسخ = הגדה של פסח ««که ما در شبهای شب اول و دوم با خواندن موارد امده در انان به اجرای سنتی مراسم این عید میپردازیم و به اینوسیله با مرور بر رویدادهای ان زمان ، خود را موظف مینمائیم که در این زمان نیز خود را در شرائط پدران و مادران اسیرمان که در بند فرعون برده و اسیر بوده اند قرار میدهیم و با یاد اوری معجزات خداوند که در ان زمان و توسط بنده مقرب او حضرت موسی برای انان انجام گرفته که در نتیجه ان اننانرا به سرزمین اسرائيل رهنمون نموده و کتاب تورات و ده فرمان را به ما ارزانی داشته ، دعاهای گوناگون شکر گزاری بجای میاوریم !.

چگونه پسخ افریده شد ؟!.

هنگامیکه خداوند دل فرعون را نسبت به اجرای فرمان ** قوم من را ازاد کن * سخت نمود و هیچیک از ضربات نه گانه ئي که عبارت بودند از »» ۱ ـ تبدیل ابهای تمامی کشور مصر به خون در جاهائي که لازم بودند ، ۲ ـ اشغال اغلب مکانهائي در سرزمین مصر توسط خیل قورباغه ها ، ۳ ـ فراگیری اغلب ان سرزمین توسط شپشهای گزنده ، ۴ ـ هجوم حیوانات درنده به مراکز جمعیتی مورد نظر ۵ ـ شیوع بیماری مسری ( طاعون ) ، ۶ ـ بروز تاولهای دردناک بر پوست ، ۷ ـ ریزش تگرگهای بزرگ و اتشزا ، ۸ ـ حمله بی امان ملخها به مزارع نشانه شده ۹ ـ تاریکی همه گیر و فراگیر و بدون استثنا برای همه مصریان ! ( علت انکه این ضربت نه مانند دیگر ضربات همه مصریان را شامل شد و نه برخی از انان را ، ان بود که حقیقتأ همه مصریها در شکنجه و ازار بردگان دخالت مستقیمی نداشتند ! اما با سکوت خود در مقابل اعمال زور و ستم و نا انسانی حاکمانشان که بر مشتی ادمهای ضعیف و بی پناه وارد میامد انان را در ادامه اهداف غیر انسانیشان پشتیبانی میکردند ! باعث شد که ضربه وحشت افرین تاریکی در سه شبانه روز که همه را از اجرای هر گونه فعالیت و خوردن و نوشیدن و خوابیدن باز داشته بود شامل حال همگان گردد ) «« در تصمیم گیریهای غلط فرعون اثر نگذاشت تا یهودیان را ازاد کند که به * سرزمین موعود * مهاجرت کرده و خدای خود را پرستش نمایند !! بفرمان خداوند دهمین و مرگبار ترین و دل شکن ترین ضربه که مرگ تمام اول زادهای مصریان به تلافی کشتار بیرحمانه پسر زادگان عبری ( یهودی ) که به دستور و توسط عمال فرعون انجام گرفته بود صادر گردید !.
در این شب فرشتگان مرگ از ورای خانه های یهودیان عبور کردند ( پسخ ) و بی انکه اسیبی به انان وارد سازند به خانه های مصریان وارد شدند و اولزادهای انان را از میان برداشتند !! . اینکار انان معجزه »» پسخ «« را افرید !.


هگادای تذهیبی پسخ ، کار قرن ۱۴ المان .

این عید که وقوع ان هرساله بر مبنای تقویم عبری ـ سریانی در پانزدهم ماه نیسان است که تا بیست و سوم ان ماه به درازا میکشد ! و امسال برابر با بیستم الی بیست و هفتم اوریل ۲۰۰۸ و اول تا هشتم اردیبهشت ماه ۱۳۸۷ ایرانی قرار گرفته همانطوریکه ذکر شد با نامهای مختلف * عید ازادی ، عید نان فطیر ، عید پس اوور ، عید بهاری و عید پسخ * توسط تمام یهودیان جهان از جمله شهروندان یهودی کشور عزیزمان ایران نیز برگزار میگردد !.
یهودیان هنگام خروج از مصر چون فرصت کافی برای تهیه خمیر جهت پخت نان نداشتند، ناگزیر از خمیر ترش نشده «فطیر» استفاده کرده، نان فطیر ساختند که در زبان عبری «مَصا» نام دارد و یهودیان در این عید تنها مجاز به استفاده این نوع نان میباشند! از اینروست که انرا عید فطیر میخوانند. این عید همواره در فصل بهار واقع می ‌شود،از این لحاظ این عید را جشن بهار نیز میخوانند و چون زمان وقوع ایندو عید پسخ ( عید ازادی از یوغ بردگی ) و نوروز نزدیکی بسیاری با همدیگر دارند ! این تقارن و تقارن موجب شده است که مراسم پسخ در میان ایرانیان یهودی با شکوه و مراسم ویژه ‌ای انجام شود و افزون بر مراسم مذهبی، سنت ‌های جاری نوروز از جمله دید و بازدید خانواده ‌ها و عیدی دادنهای معمول نوروزی به کودکان که از جانب بزرگترها انجام میگیرد نیزبه اجرا در میایند !.

اجرای مراسم شبهای اول و دوم

که در کشور اسرائيل تنها همان شب اول است که انجام میشود ! در هر کجای دنیا که یهودیان انرا جشن میگیرند فرقی بین انان مشاهده نمیشود و مراسم به یک گونه انجام میگیرند ! .

شستن دستها

قبل از هر چیز شستن دستها طی اجرای دعاهای مربوط به ان انجام میشود .

نوشیدن شراب

در هر کدام از این دو شب ۴ مرتبه شراب ( مقدس ) چشیده میشوند ! که برای کودکان از اب انگوری که از قبل اماده شده استفاده میگردد !.

خوردن سبزیجات

مصرف کرفس و سایر سبزیجات ، سمبل تجدید حیات گیاهان در آغاز بهار است و نشانه ئي از شروع دوباره یک زندگی تازه برای قومی که رنج دربدری را به پشت سر گذاشته و رو به سوی ازادی نهاده است !. در میان این سبزیجات نوعی سبزی تلخ نیز یافت میشود که خوردن انان تلخیهائی را که اجداد ما گذرانده اند را به ما یاد اوری میکنند !.

تناول مصا ( نان فطیر )

نان فطیر به خاطر ان خورده میشود که یاد اوری ازخانمهای یهودی باشد که در زمان خروج از سرزمین مصر فرصت کافی برای بعمل اوردن خمیر نان نداشتند پس مجبور شدند که ان را با عجله و بدون استفاده از نمک و خمیر ور نیامده بپزند و اذوقه راه خانواده سازند !. در طی این مراسم برسرسفره سه عدد »» گرده ی مصا = نان فطیر «« به منظور یاد اوری و بزرگداشت سه تن اجداد مقدسمان حضرات * ابراهیم و اسحق و یعقوب * قرار داده میشوند !.

تعریف وقایع خروج از مصر

تمامی اهمیت این عید و مراسم به این بخش تعلق دارد. هَگادا کتابی است که هم طریقه مراسم و هم شرح این وقایع را به طور کامل توضیح داده است. این قسمت را باید بزرگترین فرد حاضر در جمع اجرا کند ولی برای کودکان هم مراسم خاصی وجود دارد. هگادا برای هر نوع انسانی با درک و فهم متفاوتی تنظیم شده است . این کتاب به زبان عبریست و برای اشخاصی که عبری بلد نیستند ، ترجمه ان تقریبأ ‌به تمام زبانهای دنیا از جمله به فارسی در دسترس میباشد !.
در کتاب تورات به ما یاد اوری گردیده که در هر مکان و در هر زمان بویژه در مدت این هشت روز عید پسخ خودمان را بجای پدرانمان قرار دهیم و معجزات خداوند را که در ان زمان شامل حال انان گردیده است را با تمام وجود احساس کرده و شکر او را را بجای اوریم ! از این نظر همانطور که قبلأ هم اشاره کردم کتابچه ایست حاوی سرگذشت یهودیان و داستان خروج انان از مصر که نام ان * هگادا * است و بزرگترها موظف به خواندن انند و دیگران نیز موظف به شنیدن ان !. سهم بچه ها نیز در اجرای این مراسم به کناری نهاده شده است که به موقع به انان تفویض خوهد شد ! و جوائز و هدایائی نیز برای انان تهیه میشود .

شلاق خوردن بردگان ؟!.












بردگان در مصر / طرحهائی باقیمانده بر دیواره های اثار باستانی در مصر !.


















در زمان معینی از این مراسم نیز برای یاد اوری ضربات تازیانه هائی که پدران و مادران ما از دست ماموران اجرائی فرعون متحمل میشدند دسته های ( ترپیاز = پیاز چه ) با دمهای بلند که از قبل توسط خانمهای خانه تهیه و اماده شده اند در اختیار همگان قرار میگیرند تا با انان همدیگر را مورد ( نوازش ؟! ) های انچنانی قرار دهند که کلی باعث تفریح و شادمانی همگان بخصوص بچه ها و جوانترها میگردد ! اما در مورد انهائی که تنها همین دوشب را دارند تا تمام فهر دل یکسال گذشته را بر سر مجرم محکوم به شلاق خود در اورند »» خانمها هستند «« که با شقاوت اما در کمال عشق و محبت و لطافت زنانه و بدون احساس هیچکونه شرم و خجالتی در جلو چشمان مادران و خواهران شوهرهایشان به جان انان میافتند و تلافی یکسال امر و نهی های بیخود و باخود که از انان شنیده اند را از دلشان بیرون میاورند !!!.

صرف شام

بعد از ان نوبت به صرف شام میرسد و دست شستنهای قبل از ان و اجرای برکت غذاها و دعا و ثنا و نیایش خداوند بخاطر لقمه * نان !فقیرانه ئی * که با هزار جان کندن توسط خودمان تهیه شده اند .

چرا هفت روز

همنطور که در قبل نیز اشاره شد زمان خروج از مصر در پانزدهم ماه نیسان بوده که یهودیان بعد از هفت روز طی طریق به دریای ( سرخ ؟) رسیده اند که معجزه شکافتن و عبور ملت از داخل ان در ان محل اتفاق افتاده است !. از این نطر در اسرائیل این عید را هفت روزه جشن میگیرند !.

نقش حضرت ( موسی ) مشه بن عمرام

جالبترین نکته ئی که در این عید و مراسم مربوط به ان بچشم میخورد انستکه در تمام کتاب * هگادا * که داستان خروج از مصر در ان امده و هر یهودی موظف است که ان را کلمه به کلمه بخواند و خود را بجای قهرمانان این داستان قرار دهد ! در هیچ کجای ان نامی از * حضرت موسی * که قهرمان اصلی و فرستاده خدا و رهبر این ملت است برده نشده است !! زیرا در این کتاب که خلاصه ئی از قسمت ( کتاب خروج ) است خداوند بارها اعلام میکند * این من بودم که شما را ازاد کردم و از دست فرعون رهانیدم ! نه به وسیله فرستاده گان و نه توسط فرشته ها ! بلکه با بازوهای افراشته و توانای خودم شما را از سرزمین مصر بیرون اوردم و از بردگی به ازادی رساندم !! .

کتابچه های هگادا همواره و در هر سال با طرحهائی متفاوت و زیبا و گاهی هم تعجب اور تهیه و به بازار وارد میشوند !. از تمام کتابهائی که مربوط به یهودیت میشوند ، هگادا ، بیش از هر کتاب دیگری مورد لطف هنرمندان قرار گرفته است و از هزار سال گذشته به اینطرف ، به طرق مختلف طرح ریزی شده و در هر شرائطی که بوده تهیه میگردیده !. متاسفانه این یادگار پیوند جاودانگی یهودیان و خداوند در شرائطی غم انگیز مانند زمان هالوکاست که هر انسانی را با تحمل انهمه کشتار و بیرحمی که بر پیکر او و خانواده و قومش وارد میامد از »» خدا «« هم بری میکرد اما به تکامل خود ادامه داد و اثاری از ان زمان را که توسط قربانیان ان حادثه از قبل برنامه ریزی شده شوم تهیه شده بود در دل تاریخ بجای گذاشت تا عبرتی باشد برای افریدگار و افریده !.
برخی از این اثار را که مشهورترین انان در کتابی بنام »» هگادای دود و اتش و خون ««به چاپ رسیده ، در زیر اورده ام که تابحال در کمتر جائی دیده شده اند !!.
داوید فاخری





שפוך חמתך
"דם ואש ותמרות עשן יבואו על היטלר הרשע" (מתוך הגדת "דם ואש ותימרות עשן")
»» خشمت را رها کن ««
صفحه ئی از کتاب هگادای پسخ بنام »» دود و اتش و خون «« که در ان از خداوند خواسته شده که خشمش را بصورت دود و اتش و خون بر هیتلر لعنتی نازل سازد !.


עשר המכות
) מתוך תנ"ך שצייר לבתו אינגריד באנטוורפן, לפני הכיבוש (מתוך הגדת "ד
»» ضربات دهگانه ««
از کتاب تورائی که »» »» اینگرید بانتورپ «« قبل از اشغال برای دخترش نقاشی کرده


پسخ מרור שאנו אוכלים
חלק נוסף מההגדה של דה-פאו ודסברג. ההגדה נכתבה בחלקה מתוך חומש, משנה וסידור שהיו
»» این تلخی را که ما میخوریم ««
قسمت دیگری از کتاب هگادا که »» دو ـ پان ووسبرگ «« بخشهائي از ان را از تورا و میشنا و صیدور هائی که در دسترس داشته به نگارش در اورده


מחכים לגאולה
כוס ליל הסדר מגטו טרזין (מתוך הגדת "דם ואש ותימרות
»» منتظر نجاتیم ««
از هگادای دود و اتش و خون ، لیوان شراب خوری شب موعد پسخ تهیه شده در »» گتو ترزین «« .


לשנה הבאה בירושלים
מתוך הגדה שכתב מנחם ישראל גנץ, בעת ששהה במחבוא במרתף בצ'כוסלובקיה (מתוך הגדת "דם ואש
»» سال اینده در اورشلیم ««
از هگادائی که »» مناخم ایسرائل گننتس «« در پناهگاهی که در چکسلواکی در ان میزیست ساخته بوده !.


ליל הסדר בגטו
)- ליל הסדר 1943-1944 (מתוך הגדת "דם ואש ותימרות
»» شب موعد پسخ در اردوگاه ««
از هگادای دود و اتش و خون ۱۹۴۴ ـ ۱۰۴۳


הגדה גלויה
הגדה שכתבו אורי דה-פאו ואליעזר דסברג במחנה וורצ'אק שבדרום גרמניה, תש"ה. היא נכתבה על דפי
»» هگادا بصورت کارت پستال ««
این هگادا توسط »» اوری دو ـ پان و الیعیزر داسبرگ «« در اردوگاه »» وارچاک «« واقع در جنوب المان ساخته شده !.


" יזכור
מתוך הגדה שנכתבה במחנה "גירס" שבצרפת, לקראת פסח תש"א. בציור נראה רב המחנה, הרב יהודה
»» بخاطر داشته باش ««
از هگادائی که در اردوگاه »» گیرس «« واقع در فرانسه تهیه شده و »» راو یهودا «« رهبر مذهبی اردوگاه در ان دیده میشود !.



והוצאתי, וגאלתי
מתוך הגדה שכתב אלימלך לנדאו במחבוא בעיר דרוהוביץ' שבפולין לפני פסח תש"ג או תש"ד. הוא
»» خارج شدم و نجات یافتم ««
از هگادائی که »» الیملخ لانداو «« در پناهگاهی واقع در شهر »» ‌دروهووبچ «« / لهستان که در ان میزیسته ساخته !.

پسخ بر ازادگان و ازادی طلبان و ازادی اورندگان به بشریت مبارک باد